Spośród wszystkich rodzajów transportu to właśnie transport drogowy jest najczęściej wykorzystywany do przewozu różnego rodzaju towarów. Niestety, nie zawsze dany towar dotrze do celu we wskazanym terminie lub we właściwym stanie.
Co, jeśli towar dotrze opóźniony, uszkodzony lub nie dotrze w ogóle? Takie sytuacje zostały uregulowane w przepisach Konwencji CMR.
Co do zasady przewoźnik odpowiada (art. 17 ust. 1 Konwencji CMR):
- za całkowite zaginięcie towaru,
- za częściowe zaginięcie towaru,
- za uszkodzenie towaru,
- za opóźnienie w dostawie towaru.
Za powyższe okoliczności przewoźnik odpowiada od momentu przyjęcia towaru aż do momentu wydania go osobie uprawnionej. Zatem odpowiedzialność przewoźnika jest odpowiedzialnością na zasadzie ryzyka. Jednak należy podkreślić, że Konwencja CMR przewiduje pewne wyjątki od odpowiedzialności. Przewoźnik może częściowo lub całkowicie uwolnić się od odpowiedzialności, nawet jeśli dojdzie do uszkodzenia, zaginięcia czy opóźnienia w dostawie towaru.
Zgodnie z art. 17 ust. 2 Konwencji CMR przewoźnik jest zwolniony od tej odpowiedzialności, jeżeli zaginięcie, uszkodzenie lub opóźnienie spowodowane zostało:
- winą osoby uprawnionej (nadawca lub odbiorca),
- zleceniem osoby uprawnionej niewynikającym z winy przewoźnika,
- wadą własną towaru
- lub okolicznościami, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec.
Przyczyny egzoneracyjne wymienione w tym przepisie udowadnia przewoźnik. Celem uniknięcia problemów z ewentualną odpowiedzialnością za uszkodzony ładunek należy wszelkie wątpliwości wpisywać na list przewozowy. Dodatkowo kierowca może wykonywać notatki na temat stanu towaru, które mogą okazać się pomocne w ewentualnym sporze sądowym.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRZEWOŹNIKA A WINA OSOBY UPRAWNIONEJ
Zaczynając od pierwszej przesłanki, jeżeli przewoźnik będzie chciał skorzystać z wyłączenia dotyczącego winy osoby uprawnionej, istotne będzie ustalenie, kto w danym momencie tą osobą będzie. Najczęściej będzie to oczywiście nadawca, gdyż do momentu wydania odbiorcy drugiego egzemplarza listu przewozowego to on będzie miał prawo rozporządzać towarem. Oczywiście może również wystąpić sytuacja, w której nadawca uprawnienie do rozporządzania towarem zastrzeże na rzecz odbiorcy w liście przewozowym – wtedy to odbiorca będzie osobą uprawnioną od momentu przyjęcia towaru przez przewoźnika. Jeżeli przewoźnik przyjmie instrukcję od podmiotu, który w danej sytuacji nie jest uprawniony, nie uwolni się od odpowiedzialności i będzie odpowiadał jak za działania własne.
Jeżeli przyjmiemy instrukcję od osoby uprawnionej, to do ewentualnego uwolnienia może już wystarczyć najmniejsza forma zawinienia osoby uprawnionej. Zatem naruszenie przez nadawcę lub odbiorcę konkretnego obowiązku (np. braki w dokumentacji celnej dostarczonej przez nadawcę) może doprowadzić do uwolnienia się od odpowiedzialności.
ZLECENIE OSOBY UPRAWNIONEJ NIEWYNIKAJĄCE Z WINY PRZEWOŹNIKA
Następna przesłanka również dotyczy nieprawidłowości po stronie osoby uprawnionej, tym razem jednak wydanych przez tę osobę zleceń (instrukcji). Zatem mamy tutaj do czynienia z nieco węższym kryterium, ponieważ nieprawidłowości po stronie uprawnionego nie będą musiały mieć charakteru zawinionego. Jako przykład można wskazać podanie nieprawidłowego adresu przez nadawcę przesyłki bazującego na profesjonalnej książce adresowej, do której zakradł się błąd. Nie będzie jednak można skorzystać z tej przesłanki np. w przypadku kradzieży towaru z niestrzeżonego parkingu po uprzednim wydaniu instrukcji nadawcy do dostarczenia towaru w krótkim czasie.
WADA TOWARU A ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRZEWOŹNIKA
Kolejną przesłanką, która może posłużyć przewoźnikowi do wyłączenia odpowiedzialności, jest wada towaru. Wada towaru to w tym wypadku taka cecha, która obniża jego wartość i nie występuje we wszystkich rzeczach danego gatunku. Wspomniana wada powinna istnieć już w czasie nadawania towaru przez przewoźnika. Wadę towaru należy jednak odróżnić od naturalnych właściwości rzeczy, które będą występowały we wszystkich rzeczach danego gatunku i mogą wpłynąć w sposób naturalny na stan przewożonego towaru.
OKOLICZNOŚCI, KTÓRYCH PRZEWOŹNIK NIE MÓGŁ UNIKNĄĆ, A ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRZEWOŹNIKA
Ostatnią przesłanką wymienioną we wspomnianym artykule są okoliczności, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec. Powyższa przesłanka nawiązuje nieco do siły wyższej, jednak w tym wypadku brakuje cechy zewnętrzności i nieprzewidywalności. Najczęstszym rozpatrywanym przypadkiem będą napady przez uzbrojonych napastników. Oczywiście tutaj też nie każdy przypadek może zostać uznany za kwalifikujący do wyłączenia odpowiedzialności, ale tylko taki, którego nie można było uniknąć, a jego skutkom nie można było zapobiec. Istotna może być tutaj liczba napastników, fakt ich uzbrojenia, agresja, jak również zachowanie kierowcy przed, w trakcie i po zdarzeniu. Pozostawienie pojazdu na długi czas w miejscu o złej reputacji jest sytuacją, której przewoźnik może uniknąć, wyznaczając miejsce postoju np. na parkingu strzeżonym. Kolejnym przykładem może być pożar powstały w wyniku okoliczności, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których następstwom nie mógł zapobiec. Jeżeli przewoźnik wykaże, że towar był poprawnie zabezpieczony przed zniszczeniem i nie stwarzał niebezpieczeństwa samozapalenia, a on sam działał z należytą starannością, może zostać zwolniony z odpowiedzialności.
W kolejnym artykule wskażemy uprzywilejowane formy wyłączenia odpowiedzialności, wpływ wad pojazdu na ewentualną możliwość wyłączenia odpowiedzialności, a także omówimy kwestię zaistnienia kilku czynników jednocześnie przy powstaniu szkody.
Mam nadzieję, że artykuł okazał się dla Ciebie przydatny. Jeżeli tak było, polub Nas na Facebooku – Kancelaria Prawna Grabek Gróndwald.
Dla Ciebie to jedno kliknięcie, a dla mnie to potwierdzenie, że moja praca jest wartościowa.
Radca prawny Gabriel Gróndwald
Kancelaria Prawna Grabek Gróndwald Ełk | legalgg.pl | kancelaria@legalgg.pl
